 |
РОДНЫЯ ВОБРАЗЫ
|
|
Вобразы мілыя роднага краю,
Смутак і радасьць мая!..
Якуб Колас
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Электрацягнік – міжнародны экспрэс
Імчыцца ў чужыя краіны...
Я еду на скліканы мрояй кангрэс,
Вязу сакваяж і ўспаміны.
Найлепшы ўспамін у дарозе плыве:
Юнацтва. Гады маладыя.
Пляскатая кепачка на галаве,
Халявы на ботах рудыя.
Штаны-галіфэ, скураны паясок
На выцертай зрэбнай кашулі.
У торбачцы кніжкі і хлеба кусок...
Вось гэтак – мы шчасьце адчулі.
Я выбраўся ў горад. Тады мне было
Гадоў васемнаццаць, ня болей.
Пакінуў я родных і наша сяло,
Каб потым змагацца з нядоляй.
Вучыцца, вучыцца ў пашане людзкой –
Такая мая пастанова.
Хай кніга заўсёды ляжыць пад рукой
І чуецца добрае слова.
Ах, цёплая згадка! Я ў тым цягніку.
Засоп паравозік імклівы.
А я ў старых ботах і ў шарачку
Сяджу ўсхваляваны, маўклівы.
Сяджу я ў вагоне, у самым кутку.
На ўскраі кабета старая.
А побач другая – здаецца ўцяжку,
Старэнькая ёй патурае.
Насупраць мужчыны паселі шчыльней,
За курывам ладзяць гаворку.
Дзядок смокча люльку: мультан-самасей,
А іншыя кураць махорку.
Адна маладая сядзіць ля вакна.
Напэўна, мы з ёй адналеткі.
Прыгожая. У маркізэце яна,
На блюзцы – блакітныя кветкі.
*
Загуў паравоз. Тузануўся вагон.
Наўцёкі – бярозы і хвоі.
I сонца сядае за стромкі адхон,
І поле ў бязьлюдным спакоі.
Імчыцца цягнік праз вялікі абшар,
Спыняецца там, дзе паўстанкі.
А бабы ля вокнаў праносяць тавар,
Галосяць-крычаць: – Абаранкі!
Імчыцца цягнік. I ўжо ноч – наўздагон,
Іі ўжо на білеце засечка.
Трасецца і грукае грузны вагон,
Гарыць у ліхтарыку сьвечка.
*
Пад нагамі чахкаюць чыгунныя колы.
За вакном – цямрынь і зорны рух.
У вагоне жорсткім на паліцах голых
Сярод куфраў, клункаў, згорнутых дзяруг
Сьпяць спакойна людзі. Ціхае храпеньне.
Ад падлогі грук, ад шыбаў звон,
Разам з ліхтаровым неспакойным ценем
Гоняць сон.
У мяне бяссоньніца. Я сяджу на лаве.
З цёмнага кута праз каганцовы змрок
Мае вочы бачаць будучыню ў славе,
І здаецца мне, як быццам назнарок,
У махорачным навіслым дыме
Узьнімаецца нязьведаны настрой:
Шчасьце браць рукамі маладымі,
Той парой.
Не бярозка ўвосень – дзявочыя косы.
I даўгія! Гонар маладзіц!
Сумная суседка, гэтак мне здалося,
Праз вакно трымцелае ў немарэч глядзіць.
Пакваля адкінула русую галоўку.
Перастрэлка воч – яе, маіх.
Молат майго сэрца ў горне быццам змоўкнуў.
Што? Прыціх?
А пад нагамі чахкаюць чыгунныя колы:
– Яшчэ чакай, яшчэ чакай, ча-кай, ча-кай.
Не, не магу сядзець, як вучань школы,
І да дзяўчыны я сьмялей...
Няхай паблізу людзі – ім не да разгляду,
Дарожнай зморай аглушыў іх сон.
Ну, што з таго, калі бліжэй прысяду?
У гутарцы – прыстойны тон.
– Скажэце, калі ласка, скуль вы?
– З Слуцку. А еду... у Мазыр.
I загудзелі думкі пчольлім вульлем
І паплылі ля сэрца ўздоўж і ўшыр.
А не згадаць, пра што ішла гаворка.
Гарэла сьвечка. Нарастаў нагар.
У духаце прагорклая махорка,
У цемнаце цьвіў сарамяжы твар.
I гэтак шчыра – шэптам: – Мне сягоньня
Ня ведаю чаму, ня ведаю сама
Сардэчных словаў хочацца ў вагоне...
Ці дарма?
Пад нагамі грукат. У шыбах цемрадзь ночы.
Плача сіпла сьвечка ў ліхтары.
Заглянуў дзяўчыне я у вочы –
Родныя палескія бары.
Мне шаптала горача ласкавыя словы,
Хваляй косы падалі на маё плячо.
Я пачуў зьнянацку: вусны – весналовы.
Мілая! Харошая! Дзяўчо!
*
Галасьней лапочуць, прамаўляюць колы:
– Можа тут твой лёс, твая чарга...
Я ўбачыў, пазіраючы наўкола –
На сьцяне ліхтарык вокам мне міргаў.
I напоўніўся хатыль маіх пачуцьцяў
Шчэ адным уражаньня куском.
Думкі ўсьцяж над рэйкамі імкнуцца
Цягніком.
*
Гэтак было. Гэтак было. Гэтак было.
Аж паўсотні гадоў мінула.
Было – адгуло. Імглой адплыло.
Але памяць праймае прачула.
Я схамянуўся. У люстры насьценным
Бачу сябе. Гэта я ці ня я?
Нават ня верыцца гэтакім зьменам:
Стынь сівізны і пахмурнасьць мая.
Пераключыў я электрасьвятло:
Сіні прамень праплывае.
Такога камфорту даўней ня было.
Раскоша якая!
Я ў мяккім купэ. Пазіраю ў вакно.
Там шпалаў і рэяк бяжыць палатно.
Даліны. Узгоркі. Тунэлі. Лясы.
Я сёньня шчасьлівы, а ўпотай няшчасны.
Сьпяваюць і ў радасьці плешчуць плюсы,
А мінусы глохнуць ад грукату часу.
Імчыцца экспрэс... Мяккім гулам цячэ
Ў падлозе калёсная песьня.
А згадка былога ня гасьне яшчэ –
Трыножыць, трывожыць балесьне.
Сьмяюцца, зіхцяць уначы ліхтары.
Ці сэрца заныла ў трывозе?
Ці вобраз аджыты, забыты, стары?
Мой роздум разьдзьмуты ў дарозе.
Хто тая дзяўчына? Ці твой ідэал?
Ці трэба сказаць асьцярожна, што гэта –
Твой першы юнацкі запал,
Якога забыцца ня можна.
Я ведаю: ёсьць захапленьне жыцьцём,
А ёсьць крывадушнасьць ухмылкі.
Сумленьне ня хоча дурэць з пачуцьцём,
Грахі памнажаць на памылкі.
На сьвеце ня ўсе крыкуны і хлусы,
Ня ўсе – злыя душы, пігмэі.
Ёсьць людзі высокай ідэі,
Прыхільнікі праўды, любові, красы.
На сэрцы цьвітуць архідэі.
*
Цяпер я гляджу задуменна ў вакно,
Там шпалаў і рэяк бяжыць палатно.
Мільгаюць будынкі, сады і слупы.
А сьвет той далёкі! Як прывід – сьляпы.
На чорнай чыгунцы ад даўняй пары
Сьмяюцца, зіхцяць сьветлякі-ліхтары.
Зноў прывід мінуўшчыны выбег... і – зьнік.
Імчыцца цягнік, мой імклівы цягнік.
|
|
|
|
Падабаецца
Не падабаецца
|
|
|
2009–2020. Беларусь, Менск.
|
|
|
